ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ ЖӘНЕ ТАРИХИ РЕТРОСПЕКТИВАДАҒЫ ФИЛОСОФИЯ

ТЕОЛОГИЯ МЕН ФИЛОСОФИЯНЫҢ ЛОГИКАҒА ҚАТЫНАСЫ

Том 81 № 1 (2023), ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ ЖӘНЕ ТАРИХИ РЕТРОСПЕКТИВАДАҒЫ ФИЛОСОФИЯ
Том 81 № 1 (2023)
2023-04-19

Авторлар

Аңдатпа

Бұл мақалада философия мен теологияның логика іліміне қатынасы талданады. Өздеріңіз білетіндей, діндерді әртүрлі негіздер бойынша бөлуге болады. Дін, әрине, қоғамдық сананың бір түрі ғана емес, арнайы адами және әлемдік қатынастарды реттеудің тетігі. Дін-мәдениеттің өте күрделі саласы. Мақалада діндердің кейбір пардигмалары негізделеді: біріншіден, Бұл Құдайдың (құдайлардың) бар екенін мойындау немесе мойындамау. Бұл жағдайда діндер теистік емес (Құдайдың немесе құдайлардың бар екенін мойындау) және теистік-емес (Құдайдың немесе құдайлардың бар екенін жоққа шығару) болып бөлінеді. Екінші типке, мысалы, буддизм жатады. Діндерді ажыратудың екінші негізі – постуляцияланған және қастерленген құдайлардың саны. Әдетте, көптеген құдайлар (бұл политеизм) немесе бір Құдай (бұл монотеизм). Сонымен, үшінші негіз – адамзаттағы діннің мәртебесі, оның таралу дәрежесі және оның ұстанушылардың саны. Атап айтқанда, философия, өздеріңіз білетіндей, дүниетанымдық және бітімгершілік мәселелерге сыни рефлексия болып табылады. Авторлар ортағасырлық мұсылмандық Шығыс кезеңіндегі логиканың қалыптасуы теологиямен күрделі пікірталас процесінде бола отырып,  философияның, гуманитарлық ғылымның және жалпы ортағасырлық ғылымның қалыптасуының күрделі процесіне байланысты деп тұжырымдайды.

Түйін сөздер: логика, логика тарихы, араб-мұсылмандық фәлсафа, философия, теология, ислам,  суфизм т.б.